Bilişim çağında insanlık tarihte görülmemiş kolaylıkları yaşamaktadır. Yaşadığımız dönemde çok yüksek miktarlardaki ücretler bir kaç dokunuş ile gönderilmekte ve kayıt altına alınmaktadır. Kripto paranın çıkışıyla birlikte kripto paraların geometrik oranda katlanarak popülaritesi artmış, herkes tarafından bilinir hale gelmiştir. İnsanlık yaptığı işlemlerin devletler ve otoriteler tarafından takip edilmemesini ve kayıt altına alınmasını istemediği için kripto paralara büyük bir talep görülmektedir. Kripto paraların bu denli bilinir hale gelmesinde altta yatan neden budur. Kripto paralar otoriteler ve devletler tarafından hiçbir şekilde takip edilemez ve kayıt altına alınamaz. Kripto paraların izinin sürülememe özelliği tabii ki kötü niyetli kişiler tarafından sömürülmekte ve kripto paralar üzerinden inanılmaz derecede büyük pazarlar kurulmaktadır.
Kripto paralar aslında internet üzerinde kullanılmak üzere tasarlanan ve merkezi bulunmayan dijital para birimleridir. Bitcoin olarak bilinen para birimi ise kripto paraların atasını oluşturmaktadır. İlk çıktığı tarih olan 2008 yılından bu yana büyük evrimler geçiren kripto para piyasası günümüzde devletlerin para birimine alternatif olmuş, yapılan ticari işlemlerde bu para birimi kullanılır hale gelmiştir. Kripto paraların bu kadar popüler hale gelmesinin başlıca nedenleri ”blockchain” teknolojisi sayesinde izi sürülememesi ve bu para transferlerinin düşük ücretlendirmeler ile banka veya başka aracı kuruma ihtiyaç duymadan anında 7/24 şekilde transfer edilebilmesidir. Bu transferler gizlilik, güvenlik ve şeffaflık sağlar.
Kripto paraların insanlar tarafından devlet veya herhangi bir otorite kontrolünde olmamasına rağmen güvenilir olduğunun düşünülmesinin altında yatan sebep ise ”blockchain” teknolojisidir.
Blockchain, bir defter gibi düşünülebilir. Bu defterin sayfalarına blok denilmektedir. Bu defterin bir sayfasına veriler karakter dizileri şeklinde kaydedilir ve o sayfa dolduğu zaman geri dönüp düzeltme yapılamayacak şekilde mühürlenir ve yeni sayfaya geçiş yapar. Yeni sayfaya önceki sayfada bulunan tüm veriler kaydedilir ve üstüne işlemeler yapılır. Bu işlem tamamen şeffaftır ve bu veriler hiçbir şekilde değiştirilemez. Değiştirilmek istenen bir husus olduğunda tekrar işlem yapmak gerekir ve bu veriler değiştirilmek yerine başka sayfaya yeniden kaydedilir ve görülebilir. Bu yapı tamamen şeffaftır ve herkes tarafından görülebilir. Bütün kullanıcılar sisteme katılabilir.
Ancak devletler gerek vergilendirme gerekse kripto paralar aracılığı ile suç işlemenin kolaylığı sebebiyle birtakım düzenlemeler getirmek istemektedirler. İleri gelen dünya devletlerinde belli çalışmalar yapılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti mevzuat ve hukuk sisteminde ise daha önce yapılmış olan Elektronik Paraya ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır. Ancak birçok devlet gibi Türkiye Cumhuriyetinde de ”para” olarak kabul edilmemektedir. Bu sebeple bu düzenlemeler kripto paralar hakkında uygulanamayacaktır. Kripto paralar hakkında kullanılacak tek mevzuat 16 Nisan 2021 tarihli ”Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” olma özelliğine sahiptir.
30/01/2021 tarihinde yürürlüğe giren bu yönetmelik ile ”Kripto varlıklar, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamaz.
Kripto varlıkların ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamaz.” kripto para ile ödeme yapılamaması ve kripto para ödeme hizmetinin sunulamaması kararlaştırılmıştır.
Ayrıca halk arasında Papara veya TransferWise olarak bilinen ödeme hizmeti sağlayıcılarının da ”Ödeme hizmeti sağlayıcıları, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılacağı bir şekilde iş modelleri geliştiremez, bu tür iş modellerine ilişkin herhangi bir hizmet sunamaz.
Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık edemez.” maddesi ile kripto para ile transfer ve hizmet sunması yasaklanmıştır.
Ayrıca bu yönetmeliğin hükümleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.
Kanımızca bu yetersiz yönetmelik gereken düzenlemeyi sağlayamamakta ve kripto paralara lanetli para gözüyle bakılmaktadır. Ancak sürekli geliştirilen bu teknoloji ile günbegün daha fazla gerçek ve tüzel kişi kripto paralara yatırım yapmakta, daha fazla şirket kripto para ile ödeme kabul etmektedir.
Kripto paraların sorunlarına değinmek gerekirse günümüzde görüldüğü üzere insanlar birkaç kişiden duydukları bilgilerle hiç bilmedikleri ”trading” camiasına giriş yapmakta, dedikodu duyumlarına göre hayatlarını sekteye uğratacak kadar büyük miktarlarda paralarını kaybetmektedirler. Kötü niyetli kişiler tarafından kişilerin kripto para sanal cüzdanları çalınıp illegal faaliyetlerde kullanılmakta, ada ülkelerinde şirketler ve coinler oluşturulmakta ve saadet zinciri sistemi kurulup insanları kandırarak insanların evini arabasını sattırıp dolandırılmaktadırlar. Bu nitelikli dolandırıcılık ve hırsızlık suçları takip edilememekte, ele geçirilen kanıtlar çok yetersiz olmaktadır.
Ancak bu sorunların çözümü kesinlikle kripto paraları yasaklamak veya durdurmaya çalışmak olmamalıdır. Yapılması gereken nizamlı ve ahenkli bir piyasa oluşturmaktır. Türkiye kripto para kullanıcı sayısı 2021 Şubat ayında Avrupa da birinci, dünyada dördüncü sıradadır. Bu kadar büyük derecede kullanım oranı olan kripto paralar için ivedilikle kanun boşlukları kapatılmalı ve bu mağduriyetlerin önüne geçilmelidir.