News
News
Beyne pıhtı atması, beyindeki bir kan damarı daralmaya başladığında ve vücudun diğer bölgelerine yeterli kan akışının engellenmesi ile oluşan, iskemik inmeye neden olan durumdur. Kanama uzun süre devam ettiğinde, belirli sayıda beyin hücresi ölür ve hücrelerin kontrol ettiği vücut fonksiyonları etkilenir. Bu da, konuşma bozukluğuna, hareket edememeye (felç) veya vücudun bir tarafını hissetmemeye neden olabilir. Bazı durumlarda kalıcı beyin hasarı yaşanabilmektedir.
Beyne pıhtı atması, beyne giden kan akışının kesilmesi ve beyin dokusunun oksijen ile besin alımından mahrum kalması sonucu inme meydana gelmesidir. Kan pıhtıları jel benzeri kan hücre kümeleridir. Kan pıhtıları, özellikle yaralı kan damarlarındaki kanamayı durdurmak açısından etkilidir ve bu özelliği ile vücuda faydalıdır. Ancak kan pıhtıları beyin, akciğer veya bacak gibi daha kritik yerlerde oluştuysa ve doğal olarak çözünmezse tıbbi müdahale gerekebilir.
Beyne kan pıhtı atmasındaki ana nedenler ve risk faktörleri, pıhtılaşma bozuklukları, ateroskleroz, atriyal fibrilasyon, yüksek tansiyon, obezite, diyabet ve sigara kullanımıdır. Yoğun stres ve baskı da risk faktörleri arasında yer almaktadır.
Beyne pıhtı atmasının temelinde, kan akışını engelleyen bir kan pıhtısının oluşumu yatar. Bu durumun başlıca nedenleri arasında kanın normalden daha hızlı pıhtılaşmasına yol açan pıhtılaşma bozuklukları yer alır. Ayrıca yağ ve kolesterol birikimiyle damar duvarlarının sertleştiği ateroskleroz (damar sertliği) en yaygın nedenlerden biridir. Yerinden kopan plak parçalarının beyin damarlarına ulaşmasına zemin hazırlar. Kalbin düzensiz ve hızlı atmasına neden olan atriyal fibrilasyon, kalpte kan akışının yavaşlamasına ve pıhtı oluşumuna neden olabilir.
Kontrolsüz yüksek tansiyon, damar duvarlarına sürekli zarar vererek pıhtı riskini artırır. Obezite ve diyabet, damar sağlığını olumsuz etkileyen iltihabi süreçleri tetikler ve bu iki durum sıklıkla bir arada görülerek riski katlar. Sigara kullanımı ise damar iç yüzeyine zarar verir, kanın pıhtılaşma eğilimini artırır ve damar sertliğini hızlandırır.
Yoğun stresin tansiyonu yükseltmesi de vücudun pıhtılaşma sistemini etkileyen risk faktörleri arasında bulunur. Birden fazla risk faktörünün bir arada bulunması, beyne pıhtı atma olasılığını önemli ölçüde yükseltir.
Beyne pıhtı atması durumunda baş ağrısı, baş dönmesi, konuşma güçlüğü, görüşte bulanıklaşma, bulantı ve kusma, kolda güçsüzlük, bilinç bulanıklığı, denge sorunları, nöbet geçirme ve yüzde felç kaynaklı sarkma gibi belirtiler görülür.
Beyin kan akışının aniden durması, damar duvarlarında basınç değişikliğine neden olarak şiddetli ve ani bir baş ağrısını tetikler. Bu ağrı, kişinin hayatında yaşadığı en şiddetli baş ağrısı olarak tanımlanır ve herhangi bir öncül belirti olmadan bir anda ortaya çıkar.
Beynin bir tarafı, vücudun karşı tarafını kontrol eder. Pıhtının beyindeki motor korteksin bulunduğu bölgedeki damarı tıkaması, vücudun karşı tarafındaki kol, bacak veya her ikisinde de ani bir güçsüzlük veya tam bir felç durumuna yol açabilir. Bu da aslında inmenin en belirgin işaretlerinden biridir.
Beyindeki duyusal bölgelerin etkilendiği durumlarda, vücudun tek tarafındaki kol, bacak veya yüz bölgesinde aniden başlayan bir uyuşma veya karıncalanma hissedilebilir. Bu his, genellikle güçsüzlükle birlikte ortaya çıkar ve sinir sinyallerinin beyne iletilmesinde yaşanan bozukluğun bir göstergesidir.
Beynin dil merkezlerinin bulunduğu bölgelerde oluşan pıhtılar, konuşma yeteneğinde bozulmaya neden olabilir. Kelimeleri bulmada, doğru cümleleri kurmada veya konuşulanı anlamada zorluk şeklinde kendini gösterir. Bazen kişi, konuşma kaslarını kontrol edemediği için konuşması anlaşılmaz hale gelebilir.
Beynin görme ile ilgili merkezleri etkilendiğinde, bir gözde geçici görme kaybı, çift görme veya görüş alanının bir kısmında bulanıklık gibi görsel bozukluklar meydana gelebilir. Bu durum, pıhtının göz sinirine kan taşıyan damarı veya beynin görme merkezlerini besleyen damarı tıkamasıyla ilişkilidir.
Pıhtının beyin sapı veya denge merkezlerini etkilediği durumlarda, kişi şiddetli bir baş dönmesi veya vertigo hissi yaşayabilir. Bu da, kişinin etrafındaki her şeyin dönüyormuş gibi hissetmesine neden olan ve genellikle bulantı ile birlikte görülen bir dengesizlik durumudur.
Ani başlayan baş ağrısı veya denge sorunlarıyla ilişkili olarak mide bulantısı ve kusma ortaya çıkabilir. Bu belirtiler, pıhtının beyindeki mide bulantısını kontrol eden merkezleri etkilemesi veya artan kafa içi basıncın bir sonucu olarak gelişebilir.
Beyincik olarak bilinen, vücudun koordinasyon ve denge merkezini oluşturan bölümün pıhtıdan etkilenmesi, kişinin dengesini kaybetmesine ve sendelemesine neden olur. Sendeleme, ataksi olarak adlandırılır ve kişi düz bir çizgide yürümede veya normal adımlar atmada zorluk çeker.
Beyne giden kan akışının ciddi oranda ve aniden azalması, bilinç kaybı veya bayılma ile sonuçlanabilir. Bu özellikle büyük bir pıhtının ana damarı tıkaması durumunda meydana gelebilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir.
Beyin hücrelerinin ani bir oksijen yoksunluğu yaşaması, normal elektrik aktivitesini bozabilir ve bu da nöbetlere yol açabilir. Nöbetler, pıhtının beyinde yaptığı hasara bağlı olarak vücudun tamamını veya sadece bir bölümünü etkileyebilir.
Beyindeki kan akışının tamamen durması veya çok geniş bir alanda hasara yol açması durumunda kişi derin bir bilinçsizlik hali olan komaya girebilir. En ağır inme vakalarında görülen ve hayati tehlike arz eden kritik bir durumdur.
Bulanık görme, beyin felcinin en erken belirtilerinden biri arasında yer almaktadır. Kişide çift görmeye de rastlanabilir.
Konuşmada zorluk, beyin felcinin yaygın bir belirtisidir. İnme geçiren hasta iletişim kurmakta zorlanabilir veya konuşma bozukluğu yaşayabilir.
Yüzün uyuşukluk beyin felci belirtisi olabilir. Bu belirtiyi yaşıyorsanız, hemen uzman doktora başvurmanız gerekmektedir.
Beyinde bulunan kan pıhtıları, hastanın vücudunda tek taraflı kısmi felce neden olabilir. Felç genellikle uzuvları etkiler ve bazı durumlarda yüzün bir tarafını da etkileyebilir.
Beyin pıhtısı kol ve bacak hareketlerinde azalma ve kayba veya denge ve koordinasyonda bozulmaya neden olabilir. Ayrıca ani baş dönmesi nöbetleri de görülebilir. Bu durumlar kişinin yürümesinde güçlüğe neden olmaktadır.
Kusma, baş dönmesi veya bilinç kaybının da eşlik edebileceği ani, şiddetli bir baş ağrısı beyin pıhtısının habercisi olabilmektedir.
Nörolojik muayene, görüntüleme yöntemleri ve laboratuvar testleri ile beyinde pıhtı oluşup oluşmadığı anlaşılabilir. Bunlar için yaygın kullanılan testler, BT taraması, Elektrokardiyogram (EKG), MR, Elektroensefalogram (EEG) ve kan testleridir.
Beyne pıhtı atması şüphesiyle acil servise başvuran hastalarda, ilk ve en önemli adım detaylı bir nörolojik muayenedir. Bir nörolog tarafından yapılan bu değerlendirme, hastanın bilincini, konuşma yeteneğini, motor gücünü, duyusal fonksiyonlarını ve denge koordinasyonunu inceler. Bu muayene, pıhtının beynin hangi bölgesinde hasara yol açtığına dair ilk ipuçlarını verir ve acil tedavi sürecini başlatmak için kritik öneme sahiptir.
Beyne pıhtı atmasının tanısında, pıhtının yerini ve beyindeki hasarın boyutunu belirlemek için görüntüleme yöntemleri hayati önem taşır. BT (Bilgisayarlı Tomografi) taraması, genellikle inme şüphesi olan hastalarda uygulanan ilk yöntemdir, çünkü beyin kanamasını hızlıca ekarte ederek pıhtı kaynaklı bir inme olup olmadığını anlamayı sağlar. İskemik inme, yani pıhtı atması tanısı konulduktan sonra, damarlardaki tıkanıklığı daha detaylı gösteren BT anjiyografi de kullanılabilir. MR (Manyetik Rezonans) görüntüleme ise BT’ye göre daha hassastır ve pıhtının neden olduğu beyin hasarını daha erken ve daha ayrıntılı bir şekilde gösterebilir. Özellikle, beyindeki doku hasarının ne kadar yeni olduğunu saptamada etkili bir yöntemdir.
İnme nedenini ve risk faktörlerini belirlemek için başka çeşitli testler de kullanılır. Elektrokardiyogram (EKG), kalbin elektriksel aktivitesini ölçerek atriyal fibrilasyon gibi inmeye yol açabilecek kalp ritim bozukluklarının varlığını araştırır. Kan testleri ise kan şekeri, kolesterol düzeyleri ve pıhtılaşma ile ilgili parametreleri kontrol ederek hem inme risk faktörlerini belirler hem de tedavi sürecine rehberlik eder. Pıhtı atmasının yol açtığı nöbet şüphesi durumunda ise beyin aktivitesini kaydeden Elektroensefalogram (EEG) gibi daha ileri testlere başvurulabilir.
Beyne pıhtı atması ileri yaş, yaşam tarzı, tüketim alışkanlıkları ve kronik hastalıklarla ilişkilidir. Beyne pıhtı atmasındaki risk faktörleri aşağıda sıralanmıştır;
Beyne pıhtı atmasından korunmak için öncelikle birincil risk faktörlerinden uzak durmaya ve sağlıklı yaşamaya çalışmak gereklidir.
Düzenli egzersiz, kalp ve damar sağlığını desteklemede kilit bir rol oynar. Fiziksel aktivite, kan basıncını düşürmeye, kan dolaşımını hızlandırmaya, kolesterol seviyelerini düzenlemeye ve ideal vücut ağırlığını korumaya yardımcı olur. Bu faydalar, damar sertleşmesi (ateroskleroz) riskini azaltarak pıhtı oluşumunu önler. Uzmanlar, inme riskini düşürmek için haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta aerobik egzersiz (tempolu yürüyüş, yüzme, bisiklet sürme gibi) tavsiye etmektedir.
Obezite, yüksek tansiyon ve diyabet gibi inme riskini ciddi oranda artıran metabolik sendromun temel nedenlerindendir. Sağlıklı bir kiloyu korumak, kalp ve damar sistemi üzerindeki baskıyı hafifletir ve bu risk faktörlerinin ortaya çıkma ihtimalini düşürür. Vücut kitle indeksinin ideal aralıkta tutulması, damar duvarlarının sağlıklı kalmasına ve kan akışının düzenli olmasına yardımcı olur.
Sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanımı, beyne pıhtı atması için en güçlü ve önlenebilir risk faktörlerinden biridir. Tütün dumanındaki kimyasallar, damarların iç yüzeyine doğrudan zarar vererek iltihaplanmaya ve damar sertliğine yol açar. Aynı zamanda kanın pıhtılaşma eğilimini artırır ve kan basıncını yükselterek damarlar üzerindeki stresi artırır. Tütün kullanımını tamamen bırakmak, inme riskini önemli ölçüde düşürür.
Yüksek tansiyon (hipertansiyon) ve şeker hastalığı (diyabet), damarlara uzun vadede hasar vererek pıhtı oluşumuna zemin hazırlar. Kontrolsüz hipertansiyon, damar duvarlarında kalıcı hasara ve zayıflamaya neden olurken, yüksek kan şekeri de damarları daraltan ateroskleroz sürecini hızlandırır. Bu hastalıkların düzenli olarak takip edilmesi, doktorun önerdiği tedavi ve ilaçlara sadık kalınması, inme riskini yönetmek için hayati öneme sahiptir.
Vücudun yeterince sıvı alması, kanın akışkanlığını korumak için önemlidir. Susuz kalmak, kanın daha yoğun ve yapışkan hale gelmesine neden olabilir, bu da pıhtı oluşum riskini artırır. Özellikle sıcak havalarda veya fiziksel aktivite sırasında bol su tüketimi, kan akışının sorunsuz bir şekilde devam etmesini sağlayarak pıhtı oluşumunu engellemeye yardımcı olur.
Kronik stres, vücuttaki kortizol ve adrenalin gibi stres hormonlarının seviyesini yükselterek kan basıncı ve kalp hızını artırır. Uzun vadede bu durum, kalp ve damar hastalıkları riskini yükseltebilir. Bu nedenle, meditasyon, yoga, düzenli hobi edinme veya profesyonel destek alma gibi etkili stres yönetimi tekniklerini hayatın bir parçası haline getirmek, dolaylı yoldan inme riskini azaltmaya katkı sağlar.
Beyin pıhtısı durumunda ilk yapılacak tedavi yöntemi, oluşan pıhtının parçalanmasını ve tıkanan damarın açılmasına yönelik işlemdir. İlk pıhtı ve inmenin oluşmasından 4-5 saate kadar trombolitik tedavi adı verilen pıhtı giderici ilaçlar verilir, temelde amaç kan akışının yeniden sağlanmasıdır. Bu ne kadar hızlı gerçekleşirse hastanın sağlığına tam olarak kavuşması o kadar daha mümkündür.
Beyin pıhtısına karşı kullanılabilecek diğer bir tedavi seçeneği de mekanik pıhtı çıkarımı işlemidir. Pıhtı eritici ilaç tedavisini kaçırmış ya da çok büyük pıhtısı olan kişilerde girişimsel olarak damardan kateter ile girilerek pıhtı bulunup çıkarılabilmektedir. Bu mekanik yöntem 24 saate kadar uygulanabilmektedir.
Beyin pıhtısındaki ilk saatler ve günlerde tıbbi tedaviler uygulandıktan ve hayati tehlike atlatıldıktan sonra fizik tedavi başlanabilir.
Beyne pıhtı atmasında, hastanın tıbbi durumu stabil hale gelir gelmez kapsamlı bir fizik tedavi planı yapılmalıdır. Hastada oluşabilecek bası yarası, eklem kısıtlılığı ve dolaşım bozukluğu gibi sorunların önlenmesi ve gelişen fonksiyon kayıplarının tedavisi için en erken dönemde yoğun fizik tedavi ve rehabilitasyon programı başlanmalıdır.
Beyne pıhtı atmasından sonra uygulanabilecek Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:
Beyne pıhtı atması oksijen ve glikoz akışını durdurur ve bu durum beyin hücrelerinin ölmeye başlamasına neden olur. Beyindeki kan pıhtısı, aslında felçtir. Beyne pıhtı atması, beyne giden kan akışını birkaç dakika boyunca engellendiğinde meydana gelmektedir.
Beyne pıhtı atması, beyin damarlarının tıkanarak o bölgedeki beyin hücrelerinin oksijen ve besinden mahrum kalmasına neden olan bir durumdur. Bu tıbbi olarak iskemik inme olarak adlandırılır. Beyin hücreleri oksijensiz kaldığında hızla ölmeye başlar. Bunun sonucunda pıhtının beynin hangi bölgesinde hasar yarattığına bağlı olarak ani felç, konuşma güçlüğü, görme kaybı, denge sorunları veya bilinç kaybı gibi kalıcı veya geçici nörolojik belirtiler ortaya çıkar.
Beyne pıhtı atmasının belirtileri genellikle ani ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkar. Yüzün bir tarafında ani sarkma, bir kolda veya bacakta ani güçsüzlük ya da uyuşma, konuşma veya konuşulanı anlamada zorluk en tipik belirtilerdir. Bu belirtilerden biri bile görüldüğünde vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması hayati önem taşır.
Beyne pıhtı atması her yaşta görülebilse de, bazı risk faktörleri bu durumu daha olası hale getirir. Başlıca risk faktörleri; kontrolsüz yüksek tansiyon, şeker hastalığı, obezite, kalp ritim bozuklukları (atriyal fibrilasyon gibi), yüksek kolesterol ve sigara kullanımıdır. Yaşın ilerlemesi de inme riskini artıran önemli bir faktördür.
Pıhtı atmasının neden olduğu görme kaybının düzelme potansiyeli, hasarın beyindeki yeri ve şiddetine bağlıdır. Bazı durumlarda görme kaybı geçici olabilir ve beyin iyileştikçe düzelebilir. Ancak, bazı vakalarda hasar kalıcı olabilir. Nöroplastisite adı verilen beyinin kendini yeniden düzenleme yeteneği sayesinde, kısmi iyileşme zamanla görülebilse de, uzmanlar tarafından önerilen rehabilitasyon programları bu süreci desteklemek için önemlidir.
Beyin damarındaki pıhtıyı eritmek için uygulanan en yaygın yöntemlerden biri, belirtilerin başlamasından sonraki ilk birkaç saat içinde uygulanan intravenöz trombolitik tedavidir. Pıhtıyı çözerek kan akışını yeniden sağlamaya çalışır. Daha büyük damar tıkanıklıklarında ise, anjiyografi gibi özel yöntemlerle damara girilerek pıhtının mekanik olarak çıkarıldığı trombektomi işlemi uygulanabilir. Bu tedavilerin başarılı olabilmesi için çok kısa bir süre içinde, acil olarak uygulanması gerekmektedir.
Beyinde pıhtı, kan akışını kısıtlayan ve potansiyel olarak felce neden olan bir kan damarındaki tıkanıklığın bir sonucudur. Beyne pıhtı atması sonucunda oluşabilecek felcin düzelme ihtimali bulunmaktadır. Bu da kişinin sağlık durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Felçten dolayı kaybolan vücut fonksiyonları fizik tedavi ile zamanla kazanılabilir.
1
Beyne Pıhtı Atması Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi
2911 kez okundu
2
SABAHLARI AÇ KARNINA İÇ BÖBREKELERİNİ TEMİZLESİN
2867 kez okundu
3
“OLANAKSIZ YOKTUR” Raflarda: Prof. Dr. Ramazan Abay’dan İlham Veren Hayat Hikâyesi
2841 kez okundu
4
Üretici: “Ek, ek diyorlar; hasatta ortada yoklar”
2709 kez okundu
5
Akgünlük Ağacı Mucizesi! 1 Tanesi Bile Kanser Riskini Azaltıyor
1558 kez okundu
